Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru görseli

FRANCHISE YATIRIMI YAPMADAN ÖNCE SORULMASI GEREKEN 50 KRİTİK SORU

Franchise, birçok yatırımcı için “daha güvenli başlangıç”, “bilinen marka gücü”, “hazır operasyonel sistem”, “daha yüksek başarı oranı” gibi avantajlar sunar. Ancak doğru soruları sormadan, sistemin tüm yönlerini incelemeden yapılan her yatırım yüksek risk taşır. Bu nedenle franchise almadan önce dikkatle analiz edilmesi gereken onlarca faktör vardır. Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru

Aşağıdaki rehber, yatırımcının bilmesi gereken en kritik 50 soruyu ve bu soruların uzman düzeyinde açıklamalarla hazırlanmış cevaplarını içerir.

1. Franchise markasının sektördeki gerçek itibarı nedir?

Cevap:
Markanın sosyal medya görünürlüğü, müşteri yorumları, tedarikçideki saygınlığı, şube sahiplerinin memnuniyeti ve rakipler tarafından algısı birlikte analiz edilmelidir. Kağıt üzerinde “iyi görünen” birçok marka sahada destek vermekte zorlanır. En sağlıklı yöntem; aktif franchise’ları ziyaret edip gerçek şube sahipleriyle konuşmaktır.

2. Markanın kaç aktif, kaç pasif (kapanmış) franchise’ı var?

Cevap:
Bazı markalar sadece açılan şube sayısıyla övünür; ancak kapanan mağazaların oranı asıl gerçeği gösterir.
Kural:
Kapanan şube oranı %10’un üzerindeyse risk artar.
Marka, kapanan şubelerin nedenlerini açıkça paylaşmalıdır.

3. Franchise alanların yatırım geri dönüş süresi gerçekçi mi?

Cevap:
“6 ayda yatırım geri döner” gibi söylemler genellikle pazarlama amaçlıdır.
Gerçek geri dönüş süreleri sektörlere göre değişir:

  • Gıda: 18–36 ay

  • Çocuk & Anne–Bebek: 12–30 ay

  • Hizmet sektörü: 6–18 ay

  • Perakende: 18–36 ay
    Markanın sunduğu süreleri kesinlikle şube verileriyle doğrulamak gerekir.

4. Franchise giriş bedeli tam olarak neleri kapsıyor?

Cevap:
Bazı markalar giriş bedelini düşük gösterip mimari proje, eğitim, operasyon takibi gibi kalemleri daha sonra ek maliyet olarak yansıtır.
Sorulması gereken alt sorular:

  • Eğitim dahil mi?

  • Mimari proje ücretli mi?

  • Personel eğitimi kaç gün?

  • Açılış desteği bedelli mi?
    Şeffaf olmayan tablo = Riskli marka.

5. Toplam yatırım maliyeti (capex) minimum–maksimum ne kadar?

Cevap:
Markanın sunduğu tek bir rakam gerçekçi değildir.
Profesyonel markalar şöyle paylaşır:

  • Minimum maliyet

  • Ortalama maliyet

  • Lokasyona göre değişen maliyet

  • Tadilat ihtiyacına göre maliyet
    Bu kalemlerin eksiksiz verilmesi, firmanın şeffaflığını gösterir. Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru

6. Franchise sözleşmesi kaç yıl geçerli?

Cevap:
Genellikle 3–5 yıl arasıdır.
Dikkat edilmesi gerekenler:

  • Yenileme şartları

  • Yenileme ücreti

  • Yenilenmemesi durumunda markanın talep ettiği yükümlülükler
    Bazı markalar, yenileme döneminde ekstra ücretlerle yatırımcıyı zorlayabilir.

7. Sözleşmede erken çıkış cezaları var mı?

Cevap:
Erken çıkış cezaları bazen yatırımcıyı zor durumda bırakabilir.
Örneğin:

  • Kalan sürenin franchise bedeli kadar ceza

  • Bölge kullanım hakkı cezası

  • Markanın sektöre geri dönememe zorunluluğu
    Bu maddeler avukat tarafından mutlaka incelenmelidir.

8. Marka, bölge koruma hakkı sağlıyor mu?

Cevap:
Bölge koruması olmayan markalar, yatırımcının yakın çevresine yeni şubeler açarak ciroyu bölebilir.
Sorulmalı:

  • Bölge koruma mesafesi nedir?

  • Aynı marka kaç metrekare yakınında ikinci şubeyi açmaz?

  • “Mobil satış noktası” bölgeyi ihlal eder mi?

9. Markanın eğitim programı ne kadar kapsamlı?

Cevap:
Eğitim sadece 1–2 gün ise yetersizdir.
Profesyonel eğitim içeriğinde şunlar olmalı:

  • Operasyon yönetimi

  • Finans yönetimi

  • Personel eğitimi

  • Ürün yönetimi

  • Müşteri ilişkileri

  • Kriz yönetimi

  • Kasa sistemi ve raporlama
    Minimum önerilen süre: 5–10 gün.

10. Markanın operasyon ekibi sahada aktif mi?

Cevap:
Bir markanın gerçek gücü, sahadaki operasyon ekibiyle ölçülür.
Şunlar sorgulanmalıdır:

  • Ne sıklıkla şubeleri ziyaret ediyorlar?

  • Şube açıldıktan sonra kaç gün destek sağlanıyor?

  • Operasyon yöneticisi başına kaç şube düşüyor?
    Eğer 1 operasyon yöneticisine 40’tan fazla şube düşüyorsa, kaliteli destek beklemek zordur.

11. Marka kurucusu sektörde uzman mı, yoksa sonradan mı girmiş?

Cevap:
Kurucu ekip sektörü bilmiyorsa, yönetimsel hatalar sık görülür.
Kurucu geçmişi incelenmelidir:

  • Daha önce aynı sektörde çalışmış mı?

  • Başka markaları var mı?

  • Markayı neden franchise vermeye açmış?

Kurucu deneyim = Marka sürdürülebilirliği. Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru

12. Marka tedarik zincirini kendi mi kontrol ediyor yoksa dışarıdan mı alıyor?

Cevap:
Gıda, anne–bebek, kozmetik, kahve, market gibi sektörlerde güçlü bir tedarik zinciri zorunludur.
Şunlar sorulmalı:

Tedarik sorunları, şubenin günlük operasyonunu doğrudan etkiler.

13. Kriz dönemlerinde markanın franchise alanlara destek politikası ne?

Cevap:
Pandemi gibi dönemlerde birçok marka franchise’larını yalnız bıraktı.
Sorulmalı:

  • Kriz dönemlerinde royalty indirimi yapıyor musunuz?

  • Ürün maliyetlerini sabitler misiniz?

  • Kira müzakerelerinde yatırımcının yanında oldunuz mu?
    Gerçek deneyim çok şey anlatır.

14. Royalty oranı ne kadar ve nasıl hesaplanıyor?

Cevap:
Royalty (sürekli franchise ödemesi) farklı şekillerde hesaplanabilir:

  • Cirodan %X

  • Cirodan sabit tutar

  • Kârdan pay

  • Hibrit model

En riskli model: Cirodan yüksek oranlı pay (%4–8 arası)
Oran düşük görünse bile gizli maliyetler varsa gerçek yük artar.

15. Reklam fonu kesintisi var mı?

Cevap:
Reklam fonu kesintileri önemli olabilir, çünkü bazı markalar bu fonu etkin kullanmaz.
Sorulmalı:

  • Reklam fonu raporlarını yatırımcıya sunuyor musunuz?

  • Yıllık harcamalar nerelere yapılıyor?

  • Dijital reklam stratejisi güçlü mü?

16. Marka dijital pazarlamaya ne kadar yatırım yapıyor?

Cevap:
Günümüzde markaların büyümesi büyük ölçüde dijital stratejiye bağlıdır. Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru
Analiz edilmesi gerekenler:

  • Sosyal medya içerik kalitesi

  • Reklam bütçesi

  • Google ve sosyal medya görünürlüğü

  • Influencer iş birlikleri

  • E-ticaret stratejisi

Zayıf dijital ekosistem = Zayıf büyüme.

17. Markanın finansal yapısı güçlü mü?

Cevap:
Markanın borç yükü ağırsa, büyümeyi sürdüremez.
Öğrenilmesi gerekenler:

  • Şirketin yıllık büyüme raporu

  • Şube başına ortalama ciro

  • Franchise gelirlerinin şirket bütçesindeki ağırlığı

  • Sermaye gücü

Küçük sermayeli markalar ani büyümede zorlanır.

18. Şube tasarımı ve konsept yenilenmesi zorunlu mu?

Cevap:
Bazı markalar her 3–5 yılda konsept yenilemeyi zorunlu kılar ve bu yatırımcıya yüksek maliyet çıkarabilir.
Sorulmalı:

  • Yenileme zorunluluğu var mı?

  • Ortalama masraf ne kadar?

  • Bunu markanın mı yatırımcının mı karşılayacağı yazılı mı?

19. Franchise alanlara verilen bölgesel reklam desteği var mı?

Cevap:
Sadece ulusal reklam çoğu zaman yeterli olmaz.
Bölgesel reklam destekleri markanın yatırımcıyı ne kadar önemsediğini gösterir.

20. Şubenin aylık ortalama personel maliyeti ne kadar?

Cevap:
Personel maliyeti birçok sektörde en büyük giderdir.
Sektöre göre değişir:

  • Gıda şubeleri: %20–35

  • Kahve: %25–40

  • Anne–bebek: %12–20

  • Market: %6–12
    Markanın ortalama verilerini doğrulamak gerekir.

21. Personel bulma ve eğitim süreçlerinde marka destek veriyor mu?

Cevap:
Bazı markalar sadece açılışta kısa bir eğitim verir ve sonra desteği keser.  Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru
Sorulmalı:

  • Personel ilanları markadan mı açılıyor?

  • Eğitim dökümanları güncel mi?

  • Yeni personel için sürekli eğitim var mı?

22. Maliyet kontrol sistemi ve raporlama yazılımı güçlü mü?

Cevap:
Şubenin kârlılığını belirleyen en kritik unsur gider kontrolüdür.
Sorgulanmalı:

  • Marka, profesyonel yazılım mı kullanıyor?

  • Stok takibi gerçek zamanlı mı?

  • Fire raporları detaylı mı?

  • Marka, raporlamayı zorunlu tutuyor mu?

23. Franchise sürecinde gizli maliyetler var mı?

Cevap:
Bazı markalar ilk sunumda söyleyip sözleşmede göstermedikleri maliyetleri daha sonra çıkarabilir.
Gizli maliyet örnekleri:

  • Açılış danışmanlığı

  • Zorunlu personel üniforması

  • Zorunlu donanım paketleri

  • Zorunlu dijital reklam paketleri
    Her kalem yazılı olarak istenmelidir.

24. Marka, yatırımcı seçerken kriter uyguluyor mu?

Cevap:
Ciddi markalar her başvuruya franchise vermez.
Yatırımcı seçen marka = Uzun vadeli stratejik düşünür.

Eğer marka “Herkese franchise veriyoruz” diyorsa, bu risk işaretidir.

25. Açılıştan sonraki ilk 3 ayda marka tarafından saha ziyareti zorunlu mu?

Cevap:
Açılış sonrası dönem en kritik evredir.
Marka şunları sağlamalı:

  • Minimum 3 saha ziyareti

  • Performans raporlaması

  • Sorunlara anında çözüm
    Bu yoksa yatırımcı tek başına kalır.

26. Franchisor, yatırımcıya finansal planlama konusunda danışmanlık sağlıyor mu?

Cevap:
Kasiyer eğitimi yeterli değildir.
Gerçek destek:

  • Ciro projeksiyonu

  • Maliyet hesaplaması

  • Kârlılık analizi

  • Günlük–haftalık rapor okuma eğitimi
    Profesyonel markalarda bulunur.

27. Markanın yeni ürün geliştirme süreci güçlü mü?

Cevap:
Yenilik yapmayan markalar birkaç yıl içinde eskir.
Sorulmalı:

  • Yeni ürünler ne sıklıkla çıkıyor?

  • Test süreçleri var mı?

  • Şubelerin görüşleri dikkate alınıyor mu?

28. Franchise alanlar ile marka arasında iletişim kanalı açık mı?

Cevap:
Bazı markalarda iletişim tek yönlüdür.
İdeal olan:

  • Her şube için özel operasyon yöneticisi

  • Destek hattı

  • Şube sahipleri WhatsApp/Slack grupları

  • Aylık toplantılar

29. Marka tarafından sağlanan pazarlama dökümanları yeterli mi?

Cevap:
Bazı markalar sadece logo gönderir.
Gerçek destek:

  • Sosyal medya içerik paketleri

  • Kampanya görselleri

  • Video ve fotoğraf bankası

  • Basılı materyaller
    Eğer bu yoksa yatırımcı her şeyi kendisi yapmak zorunda kalır.

30. Markanın CRM sistemi (müşteri takip) var mı?

Cevap:
Özellikle hizmet ve perakende sektörlerinde CRM büyük önem taşır.
Avantajları:

  • Tekrar ziyaretleri artırır

  • Kampanya oluşturmayı kolaylaştırır

  • Müşteriyi segmentlere ayırır

CRM olmayan markalar pazarlamada zayıf kalır.

31. Markanın iade–değişim kuralları yatırımcıyı koruyor mu?

Cevap:
Bazı sektörlerde iade maliyetleri yüksek olabilir.
Marka;

  • Müşteri memnuniyeti

  • Yatırımcı korunması
    arasındaki dengeyi sağlamalıdır.

32. Maliyet artışlarında marka tedarik fiyatlarını ne sıklıkla güncelliyor?

Cevap:
Sürekli fiyat artışı şubenin kârlılığını yok eder.
Şunlar sorulmalı:

  • Fiyat artışları şubeye bildirimle mi yapılıyor?

  • 3 aylık veya 6 aylık fiyat sabitleme var mı? Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru

33. Franchise sözleşmesinde tek taraflı değişiklik hakkı markada var mı?

Cevap:
Bazı sözleşmelerde marka istediği zaman fiyat, royalty, reklam fonu oranı gibi maddeleri değiştirme hakkı alır.
Bu çok risklidir.
Yatırımcı mutlaka avukatla birlikte incelemelidir.

34. Şube seçimi kim tarafından yapılıyor?

Cevap:
İyi lokasyon = Başarı.
Yanlış lokasyon = Kapanış.
Markadan beklenen:

  • Lokasyon fizibilitesi

  • Yaya trafiği analizi

  • Rakip analizi

  • Nüfus yoğunluğu değerlendirmesi

  • AVMlerde footfall ölçümü

35. Markanın kendi işlettiği şubeler var mı?

Cevap:
Yalnızca franchise veren markalar operasyon deneyimini kaybeder.
Markanın mutlaka kendi işlettiği pilot şubeleri olmalıdır.

36. Şubenin kâr–zarar tablosu gerçekçi mi?

Cevap:
Markaların verdiği tablolar bazen “en iyi şube” üzerinden hazırlanır.
İstenmeli:

  • Ortalama şube raporu

  • Yeni açılmış şube raporu

  • Düşük performanslı şube raporu
    Bu karşılaştırma gerçek resmi gösterir.

37. Şubeye özel kampanya yapma hakkı var mı?

Cevap:
Bazı markalar şube bazlı kampanyaya izin vermez.
Özellikle rekabetçi bölgelerde bu büyük dezavantajdır.

38. Şube kapanışı durumunda yatırımcıyı zorlayan maddeler var mı?

Cevap:
Örnek riskli maddeler:

  • Cihazların markaya iade zorunluluğu

  • Reklam levhalarının söküm bedeli

  • Stok iadesi yapılmaması

Sözleşmede ince detaylar devreye girer.

39. Marka kaç yıldır franchise veriyor?

Cevap:
Yeni açılmış markalar yüksek risk taşır.
Önerilen minimum deneyim: 3 yıl
En güvenlisi: 5 yıl ve üzeri Franchise Yatırımı Yapmadan Önce Sorulacak 50 Soru

40. Şube kârlılığı için marka bir garanti veriyor mu?

Cevap:
Hiçbir marka gelir garantisi veremez.
Eğer veriyorsa, bu genellikle pazarlama taktiğidir ve güven risklidir.

41. Tedarik zorunluluğu dışında serbest alım hakkı var mı?

Cevap:
Bazı markalar tüm ürünleri kendi üzerinden zorunlu kılar ve fiyatları yüksek olabilir.
Serbest alım en azından %20–30 oranında olmalıdır.

42. Ürün fiyatlarını şube mi belirliyor, marka mı?

Cevap:
Tamamen merkez tarafından belirlenen fiyatlar bazı bölgelerde kârlılığı düşürebilir.
Örneğin:

  • Lüks semtte yüksek fiyat normaldir

  • Küçük ilçede yüksek fiyat büyük risktir

Esnek sistem daha sağlıklıdır.

43. Marka yeni şube açılışlarında yatırımcıyı merkezinde ağırlıyor mu?

Cevap:
Ciddi markalar:

  • Genel merkez turu

  • Depo ve üretim merkezi gezisi

  • Pilot şube tanıtımı yaptırır
    Bu, markanın şeffaf olduğunu gösterir.

44. Marka franchise alanların sorunlarını çözmede hızlı mı?

Cevap:
Sorun çözme hızı doğrudan operasyon kalitesini gösterir.
Hızlı çözüm süresi: 24–48 saat
Yavaş çözüm = Yatırımcının mağaza yönetimi zarar görür.

45. Markanın hukuk birimi var mı?

Cevap:
Birçok marka bu birimi dışarıdan alır, bazıları hiç almaz.
Hukuk birimi:

  • Sözleşme süreçleri

  • Kira sözleşmeleri

  • Tedarik uyuşmazlıkları
    için zorunludur.

46. Marka inovasyona yatırım yapıyor mu?

Cevap:
İnovasyon eksikliği birkaç yıl içinde müşteri kaybına yol açar.
Örnek inovasyonlar:

  • Dijital menü

  • Otomasyon sistemleri

  • Mobil uygulama

  • Yeni ürün kategorileri
    İnovasyon olmayan markalar birkaç yıl sonra geride kalır.

47. Franchise denetimleri düzenli mi?

Cevap:
Denetimler şu konuları kapsamalı:

  • Hijyen

  • Ürün kalitesi

  • Hazırlanma standartları

  • Personel davranışı

  • Finansal raporlar
    Düzenli denetim = Kalite sürdürülebilirliği.

48. Şube açılışında marka kaç gün sahada kalıyor?

Cevap:
Profesyonel markalar 5–15 gün sahada kalır.
Bazı markalar sadece 1 gün gelir ve gider.
Bu fark, şubenin başarısını doğrudan etkiler.

49. Franchise alanlar arasında ortak iletişim ağı var mı?

Cevap:
Birçok başarılı marka, şube sahiplerini birbirine bağlayan güçlü bir ağ kurar:

  • Yıllık franchise toplantıları

  • Online toplantılar

  • WhatsApp grupları

  • Ortak verimlilik analizleri

Bu ağ, tecrübe paylaşımı sağlar.

50. Marka, uzun vadeli büyüme stratejisine sahip mi?

Cevap:
Kısa vadeli düşünerek hızlı büyümeye çalışan markalar bir süre sonra doygunluk yaşar.
Uzun vadeli strateji unsurları:

  • Bölgesel büyüme planı

  • Yurt dışı hedefleri

  • Dijitalleşme

  • Operasyonel iyileştirmeler

  • Franchise memnuniyeti odaklı politikalar

Stratejisi olmayan markalar 3–5 yıl içinde küçülmeye başlar.

SONUÇ: DOĞRU SORU = DOĞRU YATIRIM

Franchise sistemi doğru marka seçimiyle yatırımcıya ciddi fırsatlar sunar. Ancak yanlış marka, aynı şekilde büyük zarar verebilir. Bu nedenle yatırımcı, sadece broşürdeki bilgilere değil, markanın gerçek saha verilerine, kurumsal yapısına, finansal şeffaflığına, operasyon kalitesine, tüm masrafların açıkça belirtilmiş olmasına ve sözleşme hükümlerine bakmalıdır.

Bu 50 kritik soru, bir franchise yatırımını değerlendirirken profesyonel bir kontrol listesi olarak kullanılabilir.

Ad / Soyad