Franchise Veren Firma İflas Ederse Ne Olur? Hukuki Haklarınız ve Yapmanız Gerekenler

Franchising sistemi, genellikle güçlü ve kurumsal markalarla çalışmayı gerektirse de, hiçbir işletme ekonomik dalgalanmalardan veya yönetim hatalarından muaf değildir. Peki, büyük bir umutla yatırım yaptığınız Franchise Veren (Franchisor) firma iflas ederse veya ticari faaliyetlerini sonlandırırsa Franchise Alan (Franchisee) olarak sizin hukuki durumunuz ne olur?

Bu durum, sözleşmesel ve ticari haklarınızı doğrudan etkileyen karmaşık bir süreçtir. Haklarınızı korumak için atmanız gereken adımları ve bilmeniz gerekenleri detaylıca inceleyelim.

🚀 Bölüm 1: İflas ve Fesih Arasındaki Temel Fark

 

Öncelikle, franchise verenin faaliyetlerinin durması her zaman “iflas” anlamına gelmez.

• Faaliyet Sonlandırma/Tasfiye: Franchisor, kendi kararıyla iş modelini sonlandırabilir veya markayı tasfiye edebilir. Bu, hukuki olarak iflastan farklıdır, ancak sonuçları benzer olabilir.

• İflas (Hukuki Süreç): Franchisor’un borçlarını ödeyemez duruma gelmesi üzerine, alacaklıların talebiyle veya firmanın kendi başvurusuyla mahkeme tarafından iflasına karar verilmesidir. İflas kararı ile firmanın tüm varlıkları, İflas İdaresi (Müdürlüğü) tarafından yönetilmeye başlanır.

🤝 Bölüm 2: Franchise Sözleşmesinin Akıbeti

 

Franchisor iflas ettiğinde, elinizdeki franchise sözleşmesinin geleceği, hukuki sürecin en kritik noktasıdır.

1. Sözleşmenin Durumu: Askıya Alma ve Fesih

 

İflas kararı verildiğinde, franchise sözleşmesi kendiliğinden feshedilmez, ancak durumu karmaşık bir hal alır:

• İflas İdaresinin Rolü: İflas İdaresi, borçluların (Franchisor’un) menfaatlerini en üst düzeye çıkarmakla yükümlüdür. Bu idare, sözleşmenin devam etmesinin mi (markanın satılması veya başka bir firmaya devredilmesi), yoksa feshedilmesinin mi daha iyi olacağına karar verir.

• Devam Kararı: Eğer idare, markanın satılarak veya başka bir yatırımcıya devredilerek daha fazla para getirileceğine inanırsa, sözleşmeyi bir süreliğine askıya alabilir veya devam ettirebilir.

• Fesih Kararı: Eğer markanın veya sistemin yaşatılması mümkün değilse, idare sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir. Bu durumda, franchise alan olarak sizin tazminat hakkınız doğar. Franchise Veren Firma İflas Ederse Ne Olur?

2. İsim Hakkı Bedeli (Franchise Fee)

 

Yatırımın en büyük bölümünü oluşturan isim hakkı bedeli (Franchise Fee) için durum ikiye ayrılır:

• Hizmet Karşılığı Ödenen Kısım: Genellikle isim hakkı bedelinin bir kısmı (eğitim, kurulum, lokasyon seçimi gibi başlangıç hizmetleri) verilmiştir. İflas durumunda, bu kısım için geri ödeme talep etme şansınız düşüktür.

• Kullanım Hakkı Karşılığı Ödenen Kısım: Eğer sistemin işletilmesi durduysa ve marka kullanım hakkınız sona erdiyse, geriye kalan süre için ödediğiniz bedelin tazminat olarak talep edilmesi hukuken mümkündür. Ancak bu talep, iflas masasına kaydedilir ve geri ödeme garantisi yoktur.

💰 Bölüm 3: Franchisee Olarak Hukuki Haklarınız ve Talepleriniz

 

Franchisor’un iflası durumunda Franchise Alan olarak siz, bir alacaklı pozisyonuna düşersiniz. İşte temel hukuki haklarınız:

1. İflas Masasına Kayıt Hakkı

 

İflas kararı resmileştiğinde, İflas İdaresi tüm alacaklıların alacaklarını bildirmesi için bir süre tanır.

• Yapmanız Gereken: Ödediğiniz isim hakkı bedeli, ödenmemiş Royalty (Ciro Payı) iadeleri, tedarik ve stok maliyetlerinden doğan zararlar gibi tüm alacaklarınızı ve zararlarınızı resmi belgelerle (sözleşme, fatura, ödeme dekontları) kanıtlayarak İflas İdaresine başvurmalısınız.

• Önemli Not: İflas masasında, öncelikli alacaklılar (devlet, çalışanlar vb.) sizden önce gelir. Bu nedenle, alacağınızın tamamını veya bir kısmını geri almanız, firmanın kalan varlıklarına bağlıdır. Franchise Veren Firma İflas Ederse Ne Olur?

2. Sözleşmenin Başka Bir Firmaya Devri

 

İflas İdaresi, iflas eden markanın değerini korumak için sistemi başka bir firmaya satabilir veya devredebilir.

• Haklarınız: Yeni devralan firma, mevcut sözleşmenizi ve yükümlülüklerini devralmak isterse, bu durum işletmenizin devamlılığı için en iyi senaryodur. Ancak devir şartlarının orijinal sözleşmenizi ağırlaştırıcı yönde değişmesi durumunda itiraz etme ve sözleşmeyi feshetme hakkınız saklıdır.

3. Tazminat Talebi

 

Franchisor’un iflas etmesi, sözleşmenin ihlali anlamına gelir. İflas İdaresi, sözleşmeyi feshettiğinde, iflas masasına kaydetmek üzere şu zararları talep edebilirsiniz:

• Pozitif Zararlar: Yapılan masraflar (isim hakkı, eğitim, ekipman alımı vb.).

• Yoksun Kalınan Kâr Zararı: Eğer sistemin çalışır durumda olması halinde elde edebileceğiniz kâr kanıtlanabilirse, bu da talep edilebilir.

🛡️ Bölüm 4: İşletmenizi Koruma ve Devam Ettirme Stratejisi

 

Franchisor iflas ettiğinde sizin odak noktanız, kendi işletmenizi korumak ve markadan bağımsız olarak ayakta kalmaktır.

1. Tedarik Zincirini Güvence Altına Alma

 

• Eylem: Eğer franchisor size özel ve zorunlu bir ürün tedarik ediyorsa, hemen alternatif yerel tedarikçiler bulun. Tedarik kesintisi, sizin de ticari faaliyetinizi durdurabilir. Franchise Veren Firma İflas Ederse Ne Olur?

2. Markadan Bağımsız Hareket Planı

 

• Eylem: Sözleşmenin feshi kesinleşirse, hızla kendi bağımsız markanızı oluşturma yoluna gitmelisiniz. Personel, lokasyon ve müşteri sadakati gibi varlıklarınızı koruyarak bir dönüşüm (rebranding) planı hazırlayın.

3. Hukuki Destek Şarttır

 

• Eylem: Franchise veren iflas sürecine girdiğinde, vakit kaybetmeden franchise hukuku konusunda uzman bir avukatla çalışmaya başlayın. İflas masasına kayıt, alacak takibi ve tazminat talepleri karmaşık hukuki süreçlerdir.

📝 Sonuç: En Önemli Önlem Ön Analizdir

 

Franchise almadan önce atılacak en önemli adım, firmanın finansal geçmişini (bilançosunu) ve piyasadaki itibarını detaylıca araştırmaktır. İflas durumu ortaya çıktığında ise, panik yapmak yerine eldeki tüm belgeleri toplayarak ve hukuki yolları etkin kullanarak alacaklarınızı ve haklarınızı korumaya odaklanmalısınız. Franchise sözleşmenizdeki fesih, devir ve tazminat maddelerini önceden bilmek, en büyük güvenceniz olacaktır.