Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler görseli

Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler

Franchise Yatırımcıları İçin Hayati Hukuki ve Ticari Rehber

Giriş: Franchise Sözleşmesi Neden Hayatidir?

Franchise yatırımı çoğu girişimci için “daha güvenli iş modeli” olarak görülür. Hazır bir marka, oturmuş bir sistem ve bilinen bir iş modeli, ilk bakışta riski azaltıyor gibi görünür. Ancak franchise yatırımının kaderini belirleyen asıl unsur sözleşmedir. Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler

Bir franchise sözleşmesi imzalandıktan sonra:

  • Geri dönüşü zordur

  • Çoğu madde tek taraflıdır

  • Yatırımcıyı yıllarca bağlar

Bu nedenle franchise sözleşmesinde yer alan bazı maddeler, imzalandığı anda yatırımcının geleceğini ipotek altına alabilir. Bu yazıda, franchise sözleşmelerinde asla kabul edilmemesi gereken maddeler, nedenleriyle ve olası sonuçlarıyla birlikte detaylı şekilde ele alınmaktadır.

1. Tek Taraflı Sözleşme Değiştirme Yetkisi

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise veren, sözleşme şartlarını tek taraflı olarak değiştirme hakkını saklı tutar.”

Neden Asla İmzalanmamalı?

Bu madde, franchise verenin:

  • Royalty oranını artırmasına

  • Yeni ücretler eklemesine

  • Operasyon kurallarını değiştirmesine

olanak tanır. Franchise alanın bu değişikliklere itiraz veya sözleşmeden çıkış hakkı çoğu zaman yoktur.

Sonuç:

Bugün kârlı görünen yatırım, yarın artan yükümlülükler nedeniyle zarar eder hale gelebilir.

2. Belirsiz veya Sınırsız Royalty ve Hizmet Bedelleri

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise alan, belirlenen royalty ve hizmet bedellerini ödemeyi kabul eder.” Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler

Ancak:

  • Oran belirtilmez

  • Artış sınırı yoktur

  • Hesaplama yöntemi net değildir

Neden Risklidir?

Belirsiz bırakılan her bedel:

  • Gelecekte keyfi artışlara

  • Sürpriz maliyetlere

  • Kârın sistematik şekilde erimesine

neden olur.

Doğru Olan:

  • Yüzde net olmalı

  • Artış oranı ve sıklığı yazılı olmalı

  • Hangi ciro üzerinden hesaplandığı açıkça belirtilmeli

3. Sözleşme Feshi Hakkının Sadece Franchise Verene Tanınması

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise veren, gerekli gördüğü hallerde sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir.”

Neden Asla Kabul Edilmemeli?

Bu madde, franchise alanı:

  • Sürekli baskı altında tutar

  • Yatırım güvencesini ortadan kaldırır

  • Tüm riski tek tarafa yükler

Olası Sonuç:

Yüz binlerce liralık yatırım, tek bir bildirimle sona erdirilebilir ve franchise alanın tazminat hakkı doğmayabilir.

4. Fesih Halinde Tazminat Talep Edilemeyeceğine Dair Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Taraflar, sözleşmenin feshi halinde birbirlerinden herhangi bir tazminat talep etmeyeceklerini kabul eder.”

Neden Çok Tehlikelidir?

Bu madde:

  • Franchise alanın tüm yatırımını riske atar

  • Marka hatalarından doğan zararları bile karşılıksız bırakır

  • Hukuki mücadeleyi fiilen anlamsız hale getirir

5. Lokasyon Garantisi Vermeyen Ama Rekabeti Serbest Bırakan Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise veren, aynı bölgede başka franchise açma hakkını saklı tutar.”

Neden İmzalanmamalı?

Bu madde:

  • Aynı markanın birkaç sokak ötede açılmasına

  • Ciro bölünmesine

  • Yatırımın kendi kendini tüketmesine

neden olabilir.

Doğru Yaklaşım:

  • Net bölge koruması

  • Açık mesafe sınırı

  • Yazılı lokasyon garantisi Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler

6. Zorunlu ve Pahalı Tedarikçi Maddeleri

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise alan, ürün ve hizmetleri sadece franchise verenin belirlediği tedarikçilerden temin etmekle yükümlüdür.”

Risk Nerede?

  • Fiyatlar piyasanın çok üzerinde olabilir

  • Alternatif yoktur

  • Kâr marjı sistematik olarak düşer

Bazı sistemlerde franchise veren, esas kazancı ürün satışından elde eder ve franchise alan sadece operasyonu üstlenir.

7. Sözleşme Süresinin Aşırı Uzun ve Çıkışsız Olması

❌ Tehlikeli Madde:

“Sözleşme süresi 10–15 yıl olup, erken fesih hakkı bulunmamaktadır.”

Neden Sakıncalı?

  • Piyasa koşulları değişebilir

  • Marka değer kaybedebilir

  • Sistem eskimeye başlayabilir

Ancak franchise alan bu durumda sistemden çıkamaz.

8. Devir ve Satış Yasağı Getiren Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise alan, işletmesini üçüncü kişilere devredemez.”

Sonuçları:

  • İşletme satılamaz

  • Yatırım likit hale gelemez

  • Acil çıkış imkânsızlaşır

Doğru olan, makul şartlara bağlı devir hakkıdır.

9. Eğitim ve Destek Tanımı Olmayan Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise veren gerekli gördüğü eğitimi sağlar.”

Neden Yetersiz?

  • Eğitim süresi belli değildir

  • Kapsamı belirsizdir

  • Destek zorunlu değildir

Bu madde yatırımcıyı korumaz.

10. Rekabet Yasağının Aşırı Geniş Tutulması

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise alan, sözleşme bitiminden itibaren 5 yıl boyunca benzer hiçbir işte faaliyet gösteremez.” Franchise Sözleşmesinde Asla İmzalanmaması Gereken Maddeler

Neden Asla Kabul Edilmemeli?

  • Mesleki özgürlüğü kısıtlar

  • Geçim kaynağını ortadan kaldırır

  • Hukuken dahi tartışmalıdır

Rekabet yasağı:

  • Süre

  • Bölge

  • Kapsam

bakımından makul olmalıdır.

11. Performans Kriterlerinin Tek Taraflı Belirlenmesi

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise veren, performans kriterlerini belirleme ve değiştirme hakkına sahiptir.”

Risk:

  • Keyfi hedefler konur

  • Ulaşılamayan hedefler fesih sebebi yapılır

  • Franchise alan suçlu konuma düşer

12. Denetim ve Ceza Maddelerinin Orantısız Olması

❌ Tehlikeli Madde:

“Denetimlerde tespit edilen aykırılıklar halinde para cezası uygulanır.”

Veya:

  • Ceza miktarı belli değildir

  • İtiraz hakkı yoktur

Bu tür maddeler yatırımcıyı sürekli cezai risk altında bırakır.

13. Gizli Ek Protokoller ve Ekler

❌ En Büyük Tuzak:

“Sözleşme ekleri ve ileride bildirilecek prosedürler sözleşmenin ayrılmaz parçasıdır.”

Bu ifade:

  • İleride yeni yükümlülüklerin dayatılmasına

  • Sözleşmenin fiilen sınırsız hale gelmesine

neden olur.

14. Uyuşmazlıklarda Franchise Verenin Şehrini Zorunlu Kılan Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Tüm uyuşmazlıklarda yetkili mahkeme franchise verenin bulunduğu yerdir.”

Sonuç:

  • Franchise alan için ciddi maliyet

  • Hukuki mücadeleden vazgeçme riski

15. “Okudum, Anladım, Kabul Ettim” Kapsamı Aşırı Geniş Maddeler

❌ Tehlikeli Madde:

“Franchise alan, tüm riskleri bildiğini kabul eder.”

Bu ifade:

  • İleride hak aramayı zorlaştırır

  • Sorumluluğu tek tarafa yükler

Sonuç: Franchise Sözleşmesi İmza Değil, Müzakere Belgesidir

Franchise sözleşmesi:

  • Olduğu gibi kabul edilecek bir belge değildir

  • Pazarlık yapılabilir

  • Düzenlenebilir

Unutulmamalıdır ki:

Kötü franchise yoktur, kötü sözleşme vardır.

Bir franchise yatırımı yapmadan önce:

  • Hukukçu incelemesi

  • Finansal senaryo analizi

  • En kötü ihtimal hesabı

mutlaka yapılmalıdır.

Ad / Soyad